Mai vàng, còn được biết đến với tên khoa học Ochna integerrima, là một loài cây đa niên thuộc họ Ochnaceae. Cây này có tuổi thọ lên đến hàng trăm năm, với gốc rễ lồi lõm và thân cây xù xì, cành cây đa dạng và lá mọc xen kẽ. Trong thiên nhiên, cây mai tự rụng lá vào mùa Đông và đua nhau đâm hoa vào mùa Xuân. Theo truyền thống, để kích thích sự ra hoa rực rỡ vào ngày Tết Nguyên đán, người ta thường gặp hiện tượng chặt toàn bộ lá cây vào tháng chạp âm lịch.
Hoa của cây mai xuất hiện từ nách của lá, ban đầu là một bông hoa lớn được gọi là "hoa cái," có lớp vỏ lụa (trấu) bọc xung quanh. Khi lớp vỏ lụa bung ra, một chùm hoa con xuất hiện, từ một nụ hoa cho đến hàng chục nụ hoa, phát triển rất nhanh, và chỉ mất khoảng bảy ngày để nở hoa. Trong chùm hoa này, hoa to nở trước, sau đó là những bông hoa nhỏ, và cuối cùng, các bông hoa còn lại cũng sẽ nở hoa. Mỗi bông hoa bên ngoài thường có năm đài màu xanh, bên trong có năm cánh màu vàng, được bao quanh bởi một chùm nhụy có màu phấn đậm hơn. Thường thì mỗi bông hoa chỉ tồn tại trong vòng ba ngày trước khi tàn úa. Vào ngày đầu tiên, năm cánh và chùm nhụy nở ra thẳng và rực rỡ. Ngày thứ hai, năm cánh bắt đầu đồng loạt nở và chùm nhụy thu hẹp lại. Ngày thứ ba, năm cánh bắt đầu rụng theo chiều gió và hoa tàn dần. Các bông hoa thụ phấn sẽ tạo thành nụ hoa, sau đó phình to và tạo hạt. Hạt non có màu xanh, hạt trưởng thành có màu đen và khi chín, chúng rụng xuống đất và có thể nảy mầm thành cây con. Một cây con mới thường cần vài năm trước khi nở hoa lần đầu và sau đó nở hoa hàng năm. Vậy mai vàng có mấy loại và các biến thể của nó khác nhau như thế nào để mang đến sự đa dạng cho chúng.
Một trong những biến thể phổ biến nhất của cây mai vàng được gọi là "mai vàng 5 cánh," và nó là biểu tượng của ngày Tết. Tùy theo các đặc điểm cụ thể, mai vàng 5 cánh có các loại khác nhau:
Mai sẻ: Loài cây này thường mọc ở vùng cát trắng gần biển và có thân suôn thẳng và tròn, hoa trổ bông thưa thớt. Nếu cây này nở năm cánh, thì gọi là mai sẻ, còn nếu nở nhiều hơn năm cánh, thì đó là mai động. Mai sẻ thường xuất hiện từ Quảng Bình và Quảng Trị trải dọc theo bờ biển miền Trung và thậm chí còn thấy ở các đồi cát trắng ở miền Nam như Tây Ninh, Đồng Nai và Biên Hòa.
Mai châu: Còn được gọi là mai "trâu" do hoa của nó lớn và phổ biến, mọc khắp nơi ở miền Nam, thậm chí cả trong rừng núi như Mai Lĩnh. Tuy nhiên, nó không đẹp bằng mai sẻ. Hoa của loài này có năm cánh màu vàng tươi đẹp, thường được ưa chuộng để trang trí vào ba ngày Tết.
Mai liễu: Mai vàng 5 cánh này thường có cành nhánh mềm mại, uốn lượn và nhấp xuống như vây của liễu. Khi hoa nở trên các cành nhánh nhẹ nhàng và đẹp mắt, chúng đang phất phơ trong gió.
Mai chùm gởi: Đây là loại mai có thân cứng và khối u lớn ở đầu cành, giống như chùm gởi. Xung quanh khối u, mọc nhiều cành nhỏ với nhiều nụ hoa. Khi nở, tạo thành một bó hoa to lớn, rất đẹp. Còn được gọi là "mai vương" hoặc "mai tỳ bà" và thường được trồng trong các vườn mai.
Mai thơm, Mai hương, Mai ngư: Đây cũng là các loài mai 5 cánh thông thường, nhưng có mùi thơm nhẹ, tạo cảm giác thư thái khi thưởng thức vào mùa Xuân. Mai thơm Huế và mai
Vào mùa Xuân, thế giới trở nên rạng ngời với sắc vàng tươi của các loại mai vàng 5 cánh. Trong những biến thể đa dạng của loài cây này, mỗi loại đều có đặc điểm riêng, từ hoa to đến hoa thơm nhẹ, từ mai sẻ dọc theo bờ biển miền Trung đến mai rừng hoang dại. Những cây mai này không chỉ là biểu tượng của Tết Nguyên đán mà còn là biểu tượng của sự tươi mới, may mắn và hy vọng cho một năm mới. Chúng thể hiện sự đa dạng và tinh tế trong thiên nhiên, làm cho mùa Xuân trở nên rạng ngời và tràn đầy sự phấn khích. Qua những biến thể này, cây mai vàng 5 cánh không chỉ là một loài cây, mà còn là một phần quan trọng của văn hóa và truyền thống người Việt, luôn đem lại niềm vui và hy vọng trong ngày Tết.
>> Xem thêm bài viết: Nên lựa chọn loại đất trồng mai như thế nào?
|